Product Description

Od 2019 roku przygotowujemy Dominikański kalendarz liturgiczny na potrzeby Zakonu Kaznodziejskiego i Rodziny dominikańskiej. Dbamy o dopracowanie go w każdym szczególe, aby był wygodnym narzędziem w dbaniu o piękno celebracji we wspólnotach dominikańskich. Kolejne wydanie ukazuje się w pierwszej połowie grudnia roku poprzedzającego.

Wspólnoty dominikańskie są zaproszone do zgłaszania zapotrzebowania poprzez formularz internetowy (zazwyczaj w październiku), który otrzymują ich przełożeni. Zamówienia można nadal składać przez ten sam formularz (w regularnej cenie, do wyczerpania nakładu). Zamówione kalendarze są wysyłane w pierwszej kolejności do odbiorców z formularza co roku mniej więcej w połowie grudnia; informację, gdy będą już dostępne, przesyłamy mailem.

Uwaga: kalendarz w wersji drukowanej na dany rok zamówiony poprzez sklep internetowy wysyłamy w grudniu roku poprzedniego (zazwyczaj od listopada dostępny jest w przedsprzedaży, ale wysyłka następuje dopiero po otrzymaniu nakładu z drukarni do połowy grudnia).

Od wydania na 2021 rok kalendarz dostępny jest także jako plik PDF do pobrania. Bracia dominikanie mogą go pobrać także w serwisie Klauzura (w sekcji Dokumenty); natomiast siostry dominikanki i świeccy dominikanie otrzymują w grudniu dedykowany link drogą mailową (wysyłany do przełożonych wspólnot).

Odpowiedzialny za kalendarz jest o. Łukasz Miśko OP, prowincjalny promotor liturgii (od wydania na 2023 rok) wraz ze współpracownikami:
Redakcja: Piotr Andrzej Górski OPs
Skład, okładka i oprawa graficzna: Joanna Grabarska
Korekta: Mikołaj Walczak OP
Koordynator projektu: Michał Wsiołkowski

Additional information

Težina	300 g
Dimenzije	15 × 21 cm
Oprawa	miękka ze spiralą
Liczba stron	212
Rok	2021, 2022, 2023, 2024, 2025, aktualny ebook

Aktualny wstęp

Drodzy Bracia i Siostry w Rodzinie dominikańskiej!

 Z radością oddajemy w Wasze ręce kolejny Dominikański kalendarz liturgiczny. Jest on od lat owocem współpracy zespołu ludzi, których oddanie i kompetencja umożliwiają Rodzinie dominikańskiej w Polsce łatwą i skuteczną „nawigację” po zawiłościach roku liturgicznego.  Dziękuję zatem Piotrowi Andrzejowi Górskiemu (świeckiemu dominikaninowi z Warszawy), Joannie Grabarskiej (graficzce z Gdańska), Michałowi Wsiołkowskiemu (koordynującemu ten projekt z ramienia Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego) oraz o. Mikołajowi Walczakowi OP (stałemu współpracownikowi Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego, mieszkającemu w Tarnobrzegu). 

W czerwcu 2024 r. odbyła się beatyfikacja ks. Michała Rapacza. Jego wspomnienie liturgiczne, przypadające w rocznicę narodzin dla nieba (12 maja), nie zostało dotychczas wpisane ani do wspólnego kalendarza liturgicznego diecezji polskich, ani do kalendarza żadnej konkretnej diecezji.

 Z kolei wspomnienie błogosławionej Rodziny Ulmów – beatyfikowanych w 2023 r. – zostało wpisane dotychczas wyłącznie w kalendarz liturgiczny archidiecezji przemyskiej (pod datą 7 lipca).

W najbliższym roku czeka nas kilka nieregularności w obchodach liturgicznych:

• święto Ofiarowania Pańskiego (2 lutego) oraz święto Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września) przypadają w niedzielę i jako święta Pańskie mają pierwszeństwo przed liturgicznym obchodem niedzieli Okresu Zwykłego; obchód ten rozpoczyna się od I Nieszporów w sobotni wieczór, a w liturgii Mszy wykonuje się trzy czytania i odmawia się wyznanie wiary;

• analogiczna sytuacja ma miejsce ze świętem rocznicy poświęcenia Bazyliki św. Jana na Lateranie (9 listopada), które jest liturgicznie traktowane również jako święto Pańskie i jako takie będzie obchodzone w niedzielę, mając pierwszeństwo przed obchodem niedzieli Okresu Zwykłego;

• uroczystość św. Wojciecha (23 kwietnia) przypada w trakcie Oktawy Wielkanocy, w związku z tym jej obchód zostaje przesunięty w tym roku na dzień 28 kwietnia;

• uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca) przypada w niedzielę i jako uroczystość ma pierwszeństwo przed liturgicznym obchodem niedzieli Okresu Zwykłego;

• wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych (2 listopada) również przypada w niedzielę; tego dnia odmawia się oficjum z niedzieli, chociaż odprawia się Mszę ze wspomnienia wszystkich wiernych zmarłych; wolno jednak odprawić Jutrznię i Nieszpory za zmarłych z udziałem ludu. 

W tegorocznym wydaniu kalendarza liturgicznego, dzięki pomocy braci z Wikariatu Ukrainy, a szczególnie br. Wojciecha Gomułki, udało się uwzględnić niektóre obchody liturgiczne wpisane do kalendarza diecezji ukraińskich. Będę wdzięczny wszystkim Użytkownikom kalendarza za zgłaszanie ewentualnych błędów w tym zakresie i pomoc w uwzględnieniu całości kalendarza liturgicznego obowiązującego w Ukrainie. 

Jak wszyscy wiemy, od 17 lipca do 8 sierpnia 2025 r. w Krakowie odbywać się będzie pod przewodnictwem mistrza Zakonu, br. Gerarda Francisca Timonera III Kapituła Generalna naszego Zakonu. Będzie to kapituła prowincjałów. W związku z celebracją Kapituły w okresie jej trwania należy w Jutrzni i Nieszporach uwzględniać wezwania podane w Dodatku do tego kalendarza. Odpowiednią intencję należy wymieniać także podczas codziennych Mszy konwentualnych.

Wezwania w intencji Kapituły warto uwzględniać w modlitwie liturgicznej (Jutrzni i Nieszporów oraz podczas Mszy konwentualnych) także w okresie poprzedzającym jej rozpoczęcie, zgodnie z wskazaniami przełożonych.

Pierwsze profesje braci kończących nowicjat odbędą się w sierpniu tego roku wyjątkowo w Krakowie – bracia złożą je na ręce generała Zakonu podczas Kapituły Generalnej.

Rok 2025 zgodnie z bullą papieża Franciszka Spes non confundit będzie w Kościele powszechnym obchodzony jako Rok Jubileuszowy pod hasłem „Pielgrzymi nadziei”. Inauguracja Jubileuszu odbędzie się 24 grudnia 2024 r. ceremonią otwarcia drzwi świętych w bazylice św. Piotra w Watykanie. Ich zamknięcie nastąpi rok później, a obchody Jubileuszu zakończą się 6 stycznia 2026 r.

Z kolei w diecezjach otwarciem Jubileuszu będzie Msza sprawowana 29 grudnia 2024 r. Jak zaznacza papież, „w Kościołach partykularnych należy zwrócić szczególną uwagę na przygotowanie kapłanów i wiernych do spowiedzi oraz na dostępność tego sakramentu w formie indywidualnej”. Biskupi diecezjalni mają prawo ustanawiania kościołów i innych miejsc świętych, które będą obdarzone przywilejem odpustu zupełnego dla osób pielgrzymujących do tych miejsc w ramach obchodów jubileuszowych. Być może wśród takich miejsc znajdą się kościoły znajdujące się przy naszych klasztorach. Przy większych celebracjach związanych z Jubileuszem w takich miejscach można stosować (o ile przepisy liturgiczne w danym dniu na to pozwalają) formularze z Mszy w rożnych potrzebach: o pojednanie, o odpuszczenie grzechów, o uproszenie miłości i o zachowanie pokoju i sprawiedliwości.

Życzę Wam owocnego korzystania z naszego dominikańskiego kalendarza. Niech wspólnotowa i indywidualna celebracja liturgii Kościoła uczy nas coraz większego posłuszeństwa tajemnicy Słowa, które przychodzi „dopasować się” do ludzkości, tak aby ludzkość mogła stać się dopasowaną do Boga (por. Bruno Cadoré, List o celebracji liturgii godzin, 2012).

In Christo
Łukasz Miśko OP
prowincjalny promotor liturgii

Dotychczasowe wstępy

Ze wstępu 2024

Drodzy Bracia i Siostry!

Przekazujemy w Wasze ręce kolejny Dominikański kalendarz liturgiczny. Już od lat powstaje on dzięki pracy zespołu ludzi, których wiedza i pasja do liturgii pomagają nam odkrywać, że – jak pisał papież Franciszek – „rok liturgiczny jest dla nas okazją do wzrastania w poznaniu tajemnicy Chrystusa, zanurzając nasze życie w tajemnicy Jego Paschy, w oczekiwaniu na Jego powrót. To jest prawdziwa formacja ciągła” (Desiderio desideravi, 64). Dziękuję zatem Piotrowi Andrzejowi Górskiemu (świeckiemu dominikaninowi z Warszawy), Joannie Grabarskiej (graficzce z Gdańska), Michałowi Wsiołkowskiemu (koordynującemu ten projekt z ramienia Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego) oraz o. Mikołajowi Walczakowi OP (stałemu współpracownikowi Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego, mieszkającemu w Tarnobrzegu).

Nadal zachęcamy Was do korzystania z nowego Mszału dominikańskiego, który w wersji studyjnej został udostępniony z okazji kapituły prowincjalnej w lutym 2022; do niego odnoszą się także wskazania przy poszczególnych obchodach w niniejszym kalendarzu. Jestem świadom pewnych braków i niedoskonałości tej edycji, stąd proszę nie tylko o cierpliwość, ale też o nadsyłanie informacji o znalezionych błędach oraz innych uwag, co pomoże nam przygotować lepsze wydanie docelowe.

We wrześniu 2023 r. odbyła się beatyfikacja Wiktorii i Józefa Ulmów oraz siódemki ich Dzieci; wspomnienie liturgiczne bł. Rodziny Ulmów, przypadające w rocznicę zawarcia małżeństwa przez Wiktorię i Józefa (7 lipca), nie zostało dotychczas wpisane ani do wspólnego kalendarza liturgicznego diecezji polskich, ani do kalendarza żadnej konkretnej diecezji.

W najbliższym roku czekają nas dwie nieregularności w obchodach liturgicznych. Po pierwsze, uroczystość Zwiastowania Pańskiego w swoim właściwym terminie (25 marca) w roku 2024 przypadałaby w Wielki Poniedziałek, dlatego jej liturgiczny obchód zostaje przesunięty w tym roku na poniedziałek po Niedzieli Miłosierdzia, tj. na 8 kwietnia. Z kolei 8 grudnia 2024 r. to niedziela: Episkopat Polski uzyskał ze Stolicy Apostolskiej dekret, na mocy którego tego dnia na terenie Polski będzie obchodzona uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP, a nie druga niedziela Adwentu; szczegółowe instrukcje dotyczące liturgii tego dnia zamieszczamy w kalendarzu pod tą właśnie datą.

Pragnę jeszcze przypomnieć – zwłaszcza Braciom – zalecenie ostatniej kapituły generalnej z Tultenango (AKG 185): „zalecamy, aby w miejscach, gdzie modlą się dominikanie, ten, kto przewodniczy codziennym modlitwom, wzywał od czasu do czasu do modlitwy za generała Zakonu, w ramach próśb w liturgii godzin. Można to uczynić tam, gdzie proponuje się modlitwę za papieża i biskupów, dodając, jeśli sens tekstu na to pozwala, imię generała Zakonu i miejscowego prowincjała (por. AKG Biên Hòa 2019, 449). Jest też zachęta ostatniej kapituły skierowana do wszystkich członków Rodziny Dominikańskiej, którą warto w tym kontekście przytoczyć (AKG Tultenango, 185): „zachęcamy, aby od czasu do czasu członkowie Rodziny Dominikańskiej włączyli do próśb w liturgii godzin intencję za jednostki Zakonu i Rodzinę Dominikańską. Można to zrobić według planu zaaprobowanego przez generała Zakonu i jego radę (AKG Biên Hòa 2019, 448).

Życzę Wam owocnego korzystania z naszego dominikańskiego kalendarza. Niech piękno, godność i szacunek liturgicznych celebracji, którymi żyjecie, ukazują piękno życia we wspólnocie (por. AKG Tultenango, 154).

In Christo,
Łukasz Miśko OP
prowincjalny promotor liturgii

Ze wstępu w 2023

Drodzy Bracia i Siostry,

po raz pierwszy jako prowincjalny promotor liturgii mam przyjemność oddać w Wasze ręce Dominikański kalendarz liturgiczny, który od lat jest czymś więcej niż tylko kalendarzem: dzięki zaangażowaniu mojego poprzednika, dra Dominika Jurczaka OP, oraz stworzonego przez niego zespołu, kalendarz naszej prowincji stał się wyrazem umiłowania liturgii oraz narzędziem budowania jedności rodziny dominikańskiej w Polsce. Chciałbym podziękować tym, których pasja, wiedza i ciężka praca przyczyniły się do wydania tegorocznego kalendarza: Piotrowi Andrzejowi Górskiemu (świeckiemu dominikaninowi z Warszawy), Joannie Grabarskiej(graficzce z Gdańska), Michałowi Wsiołkowskiemu (mojemu współpracownikowi w Dominikańskim Ośrodku Liturgicznym, który projekt koordynuje) oraz o. Mikołajowi Walczakowi OP (mieszkającemu w Tarnobrzegu stałemu współpracownikowi Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego).

Zgodnie z dotychczasowym zwyczajem chciałbym zwrócić Waszą uwagę na kilka aktualnych kontekstów mających wpływ na nadchodzący rok liturgiczny. Nie sposób zapomnieć o trwającej od lutego 2022 kolejnej fazie inwazji Rosji na Ukrainę.

Zachęcam Braci i Siostry, byśmy nie ustawali w modlitwie o sprawiedliwy pokój, za Rodzinę Dominikańską w Ukrainie oraz za wszystkie ofiary tej okrutnej wojny.

Jak zapewne pamiętacie, z okazji kapituły prowincjalnej w lutym 2022 udostępniona została wersja studyjna Mszału dominikańskiego, do korzystania z której gorąco zachęcam; do niego odnoszą się także wskazania przy poszczególnych obchodach w niniejszym kalendarzu. Jak sugeruje kategoria „wydania studyjnego”, jest to materiał wciąż domagający się pewnego dopracowania, czego najlepszą metodą będzie używanie go przez Was w Waszych wspólnotach. Pokornie proszę o wyrozumiałość wobec jego ewentualnych niedociągnięć, za których zgłaszanie będę wdzięczny.

Chcę Was również zachęcić do lektury wydanego w czerwcu br. listu apostolskiego Papieża Franciszka Desiderio desideravi, traktującego o trudnościach i wyzwaniach współczesnej katechezy liturgicznej. Papieski tekst, napisany w duchu konstytucji Sacrosanctum Concilium i odwołujący się do najlepszych tradycji ruchu liturgicznego XX w., może być dobrą zachętą do pogłębienia liturgicznej świadomości w naszych wspólnotach oraz do poszukiwań konkretnych form pracy duszpasterskiej, która pomogłaby kolejnym pokoleniom odkrywać dar miłości Trójcy dostępnej dla nas w liturgii Kościoła.

24 maja br. miało miejsce poświęcenie naszego kościoła w Szczecinie, którego dokonał nasz współbrat, emerytowany arcybiskup Pragi, kard. Dominik Duka OP. W związku z tym, że rocznica tego wydarzenia co roku zbiegać się będzie z obchodzoną tam dotychczas w randze uroczystości rocznicą przeniesienia relikwii św. Ojca Dominika, a więc uroczystością odpustową w szczecińskiej parafii, ordynariusz miejsca zdecydował o przeniesieniu odpustu parafialnego na dzień 8 sierpnia. 24 maja będzie zatem w Szczecinie obchodzony jako rocznica poświęcenia kościoła, a wspomnienie obowiązkowe przeniesienia relikwii św. Dominika będzie tam obchodzone 25 maja.

W roku 2022 odbyła się beatyfikacja Pauliny Jaricot, założycielki Żywego Różańca i Papieskich Dzieł Misyjnych, która prawdopodobnie była związana ze świecką gałęzią naszego Zakonu; wspomnienie liturgiczne bł. Pauliny, przypadające w dniu jej narodzin dla nieba (9 stycznia), nie zostało dotychczas wpisane ani do kalendarza liturgicznego diecezji polskich, ani do kalendarza własnego Zakonu Kaznodziejskiego. Kościół w Polsce, a zwłaszcza na Dolnym Śląsku, cieszył się także beatyfikacją elżbietanek: s. Paschalis i jej 10 Towarzyszek, męczennic II wojny światowej; ich wspomnienie liturgiczne, przypadające 11 maja, nie jest dotychczas wpisane do kalendarza liturgicznego diecezji polskich.

W najbliższym roku czeka nas kilka nieregularności w obchodach liturgicznych. I tak uroczystości św. Józefa oraz św. Wojciecha, wypadające w tym roku w niedziele (odpowiednio: Wielkiego Postu i Wielkanocy), są wyjątkowo przesunięte na najbliższy poniedziałek. Ponadto święto Przemienienia Pańskiego, obchodzone co roku 6 sierpnia, w tym roku przypada w niedzielę; oznacza to, że jest ono celebrowane jako uroczystość, z I Nieszporami, mając pierwszeństwo przed obchodem kolejnej niedzieli Okresu Zwykłego.

Życząc Wam owocnego korzystania z naszego dominikańskiego kalendarza, chciałbym zakończyć cytatem – zachętą ze wspomnianego listu apostolskiego papieża Franciszka, Desiderio desideravi (62), by „rozbudzić na nowo nasze zdumienie pięknem prawdy chrześcijańskiej celebracji, przypomnieć nam o konieczności autentycznej formacji liturgicznej i uznać znaczenie sztuki celebracji, która jest w służbie prawdy Misterium Paschalnego i o udziale w nim wszystkich ochrzczonych, każdego według jego własnego powołania”. Jak pisze Franciszek, „całe to bogactwo nie jest daleko od nas. Jest w naszych kościołach, w naszych chrześcijańskich świętach, w umiejscowionym w centrum Dniu Pańskim, w mocy sprawowanych przez nas sakramentów. Chrześcijańskie życie jest nieustanną drogą wzrastania. Jesteśmy wezwani do formowania się w radości i komunii”.

In Christo
Łukasz Miśko OP
prowincjalny promotor liturgii

Kraków, listopad 2022

Wstęp na 2022

Drodzy Bracia i Siostry,

Z nieukrywaną radością publikujemy Dominikański kalendarz liturgiczny na 2022 rok – przewodnik mający być wyrazem jedności modlitwy dominikanów i tych wszystkich, którzy chcą modlić się razem z nami.

Użyta przed chwilą liczba mnoga nie jest przypadkowa. Kalendarz bowiem, który trzymacie w dłoniach, nie powstałby, gdyby nie godne podziwu zaangażowanie wielu osób, rozsianych w różnych zakątkach świata. Niech mi wolno będzie rozpocząć właśnie od podziękowań: Piotrowi Andrzejowi Górskiemu (świeckiemu dominikaninowi z Warszawy), Joannie Grabarskiej (graficzce z Gdańska), Michałowi Wsiołkowskiemu (koordynatorowi projektu z Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego z Krakowa) oraz o. Mikołajowi Walczakowi (na co dzień mieszkającemu w Tarnobrzegu). Po kilku latach współpracy mogę zaświadczyć, że to naprawdę zgrany i gotowy do poświęceń zespół!

W ubiegłym roku nowością była elektroniczna wersja Kalendarza, która spotkała się z życzliwym przyjęciem. Wbrew początkowym obawom, nie obniżyła ona zapotrzebowania na drukowaną wersję Kalendarza. Za wszystkie słowa uznania, wszelkie sugestie i komentarze, w imieniu całego zespołu serdecznie dziękuję.

Jak to się stało zwyczajem, chciałbym w tym miejscu wspomnieć o kilku „aktualnościach liturgicznych”. Nie jest ich bynajmniej tak mało, co dowodzi, że liturgia stanowi – i powinna stanowić – ważny wymiar naszego życia. Stwierdzenie to naturalnie nie dotyczy jedynie rodziny dominikańskiej, lecz całego Kościoła.

W kontekście wciąż panującej pandemii koronawirusa oraz związanych z nią obostrzeń po raz kolejny chciałbym zaapelować o staranność i wrażliwość na kwestie liturgiczne. Odnosi się to nie tylko do nieujarzmionej kreatywności, lecz również do poszukiwania jedności w celebracjach, także na poziomie znaku. Punktem wyjścia i punktem odniesienia powinny być obowiązujące przepisy liturgiczne, a nie własne upodobania. Żadna celebracja nie powinna być areną walk czy przepychanek liturgicznych. W takim samym stopniu uwaga ta odnosi się do wszystkich: tak celebransów, jak i wiernych przystępujących do komunii. Każdy z nas powinien być sługą liturgii, a nie jej właścicielem.

Pozostając w temacie pandemii przypominam, że w ubiegłym roku Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała formularz mszalny in tempore universalis contagii. Ma on charakter pokutny, stąd zaleca się, by przy jego użyciu nakładać szaty liturgiczne w kolorze fioletowym. Informacje odnoszące się do tego, kiedy wolno używać formularza „w czasie pandemii”, znajdują się w rubryce przed samym formularzem.

W kontekście zaplanowanej na początek 2022 roku Kapituły Prowincjalnej, w kalendarzu zostały umieszczone wezwania w intencji pomyślnego jej przebiegu. Zachęcam, by używać ich w trakcie wspólnych jutrzni i nieszporów. Wezwania te są polskim tłumaczeniem Proprium Ordinis Praedicatorum z 1982 roku. Tych samych formularzy będziemy używać do modlitwy o pomyślność Kapituły Generalnej, mającej odbyć się w Meksyku w sierpniu 2022 roku.

Ostatnie miesiące obfitowały w rozmaitego rodzaju decyzje papieża Franciszka, wśród których znalazły się również beatyfikacje i kanonizacje.

Zaczynając od tych ostatnich: 24 kwietnia 2021 r. kanonizowana została św. Małgorzata z Città di Castello – tercjarka dominikańska z przełomu XIII i XIV wieku. Do katalogu świętych została wpisana pod datą 13 kwietnia, co koresponduje z jej dies natalis. Zachęcam, aby przy tej okazji zapoznać się z życiorysem św. Małgorzaty: fdol.pl/castello.

W polskim kontekście mieliśmy kilka beatyfikacji, ważnych dla życia Kościoła w Polsce. I tak beatyfikowani 12 września: bł. Elżbieta Róża Czacka będzie wspominana 19 maja, a bł. kard. Stefan Wyszyński 28 maja (w rocznicę śmierci). Beatyfikowany 20 listopada ks. Jan Macha wspominany będzie natomiast 2 grudnia.

Z pozostałych nowości warto odnotować zmianę tytułu obchodu pod datą 29 lipca: wspomnienie św. Marty stało się wspomnieniem świętych Marty, Marii i Łazarza. Oznacza to w konsekwencji także zmianę tekstów formularzy mszalnych.
Grono doktorów Kościoła zasiliło trzech kolejnych świętych: Grzegorz z Nareku (27 lutego), Jan z Avila (10 maja) i Hildegarda z Bingen (17 września). Ich wspomnienia liturgiczne pozostają ad libitum.

Papież Franciszek ustanowił także Światowy Dzień Dziadków i Osób Starszych, mający przypadać na ostatnią niedzielę lipca. Po raz pierwszy ten dzień obchodzony był w 2021 r.

Nastąpiła zmiana w obchodach Światowych Dni Młodzieży na poziomie diecezjalnym. Dotychczas odbywały się one w Niedzielę Palmową, a obecnie zostały przeniesione na ostatnią niedzielę roku kościelnego, to znaczy na niedzielę Chrystusa Króla.

Wśród dokumentów papieskich odnoszących się bezpośrednio do liturgii wypada odnotować zwłaszcza dwa: motu proprio Spiritus Domini z 10 stycznia 2021 r. na temat dopuszczenia osób płci żeńskiej do urzędowej posługi lektoratu i akolitatu oraz motu proprio Traditionis custodes z 16 lipca 2021 r. w sprawie stosowania liturgii rzymskiej poprzedzającej reformę z 1970 roku. Od razu należy dodać, że oba dokumenty domagają się dalszych doprecyzowań i rozporządzeń.

I tak, w przypadku pierwszego – dotyczącego posługi kobiet w liturgii – należy oczekiwać, że odpowiednie decyzje zapadną na poziomie Konferencji Episkopatu Polski. W kontekście naszych dominikańskich celebracji dokument ten warto odczytać jako dowartościowanie posługi lektora i akolity, zwłaszcza w trakcie wspólnych Eucharystii. Nie mają być one przykrym obowiązkiem, do którego koniecznie zaprzęgnąć trzeba świeckich uczestników liturgii, lecz przywilejem i posługą. Mają być swoistego rodzaju formą życia i duchowości, jaka prowadzi nas wszystkich do pełniejszego i piękniejszego celebrowania Eucharystii.

Odnośnie do Traditionis custodes, pojawiło się już sporo komentarzy i w wielu diecezjach zapadły pierwsze decyzje. Dokument ten bowiem daje kompetencje, a wręcz nakazuje biskupowi diecezjalnemu uregulować kwestie celebracji „mszy przedsoborowych”, to znaczy z użyciem mszałów sprzed 1970 roku. Innymi słowy, Traditionis custodes odnosi się do mszy celebrowanych z udziałem wiernych na stałe. Warto w tym miejscu wyartykułować, a czynię to także jako prowincjalny promotor liturgii, że obok decyzji papieża czy lokalnego biskupa sprawę celebracji dominikanów reguluje Statut Polskiej Prowincji: „Kościoły nasze winny świecić przykładem starannie sprawowanej liturgii w jej odnowionej przez Sobór Watykański II postaci” (SPP, n. 10). W tym kontekście, powtórzmy, motu proprio papieża Franciszka dotyka nas – polskich dominikanów – wyłącznie pośrednio. W grę wchodzą także decyzje podjęte przez wcześniejsze kapituły prowincjalne.

Na koniec dwie „nieregularności”, z jakimi będziemy mieli do czynienia w 2022 roku. Pierwsza dotyczy kolizji dwóch uroczystości przypadających 24 czerwca: Najświętszego Serca Pana Jezusa i narodzenia św. Jana Chrzciciela. W zaistniałej sytuacji watykańska Kongregacja zdecydowała, by drugą uroczystość świętować dzień wcześniej, 23 czerwca. Druga natomiast dotyczy uroczystości św. Wojciecha, patrona Polski. Ze względu na oktawę Wielkanocy, uroczystość ta została przeniesiona na wtorek 26 kwietnia.

Po tej serii rozmaitych informacji nie pozostaje mi nic innego niż życzyć, by Dominikański kalendarz liturgiczny na 2022 rok służył zbudowaniu nas wszystkich!

Dominik Jurczak OP
prowincjalny promotor liturgii

Wstęp na 2021

Drodzy Bracia i Siostry,

kolejny raz mam zaszczyt i radość oddać do Waszych rąk Dominikański kalendarz liturgiczny.

Każdy zajmujący się sprawami liturgii doskonale wie, że kalendarz to coś znacznie więcej niż „praktyczny podręcznik”, by nie zgubić się w gąszczu liturgicznych informacji, lecz to znak jedności dominikańskiej modlitwy, przy zachowaniu różnorodności form życia, posług czy zaangażowań. Jedynie w taki sposób możemy stworzyć Rodzinę Dominikańską, oddającą się Bogu i posłudze Słowa. Jestem głęboko przekonany – potwierdzają to także liczne „informacje zwrotne” – że Dominikański kalendarz liturgiczny jest namacalnym tego świadectwem.

Bez wątpienia ostatni czas i pandemia koronawirusa nie należał do najprostszych, także w wymiarze liturgicznym. Wielokrotnie zostaliśmy przymuszeni do niełatwych decyzji, poszukiwania rozwiązań ad hoc, rezygnując z codziennych posług lub znacząco je modyfikując. Jako prowincjalny promotor liturgii chciałbym podziękować, że pomimo trudnych warunków, często przy braku jednoznacznych wskazówek czy podpowiedzi, nie zabrakło umiłowania liturgii oraz poszukiwania teologicznego sensu celebracji. Sposób, w jaki sprawujemy liturgię, to także forma świadectwa i głoszenia! To jednak, co w sposób nieprzewidziany wybiło nas z codzienności, powinno stać się szansą na odnowę. Mowa o rozmaitych aspektach liturgicznego dominikańskiego życia, by wspomnieć wyłącznie o mszy konwentualnej, do refleksji nad którą zachęcała nas ostatnia Kapituła Prowincjalna. Niech mi wolno będzie Was zachęcić, by czas powrotu do „nowej normalności” potraktować również jako liturgiczne wyzwanie!

Pozwólcie, że wzorem ubiegłego roku wspomnę o kilku „aktualnościach liturgicznych”.

Po pierwsze, w kontekście panującej pandemii koronawirusa, Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała formularz mszalny „w czasie pandemii” (in tempore universalis contagii). Ponieważ ma on charakter pokutny, Kongregacja zaleca, by używać szat liturgicznych w kolorze fioletowym. Informacje odnoszące się do tego, kiedy wolno używać formularza, znajdują rubryce przed samym formularzem.

Po drugie, w kalendarzu umieszczone zostały modlitwy za jednostki Zakonu oraz Rodzinę dominikańską, do których zachęca ostatnia Kapituła Generalna w Bien Hoa. Proponuję, by intencje dołączać do modlitw w trakcie wspólnotowych jutrzni lub nieszporów. Dominikański Ośrodek Liturgiczny dla wszystkich członków Rodziny Dominikańskiej przygotował wkładki do tzw. brewiarza; można je nabyć w sklepie, znajdującym się przy wejściu na krużganki w krakowskim klasztorze. Przy okazji zachęcam do zakupów, wspierając tym samym pracę instytucji naszej Prowincji.

Po trzecie, jako że na początku 2022 roku ma odbyć się Kapituła Prowincjalna, stąd nie może zabraknąć modlitwy w intencji pomyślnego jej przebiegu. Zazwyczaj modlitwa ta zaczyna się z chwilą zwołania Kapituły przez Prowincjała. Proprium Ordinis Praedicatorum z 1982 proponuje na taką okazję dołączanie wezwań w trakcie wspólnych jutrzni i nieszporów. Polskie tłumaczenie, za które podziękowania należą się o. Mirosławowi Wylęgale, zostały umieszczone w kalendarzu.

Po czwarte, wewnątrz znajdziecie zaktualizowany Kalendarz Polskiej Prowincji Dominikanów. Zatwierdzony on został 5 listopada 2020 roku przez Radę Prowincji (Reg. Prow. 500/20) i przesłany do aprobaty przez Radę Generalną Zakonu oraz do „recognitio” przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Procedura ta jest konieczna do przygotowania i wydania nowych ksiąg liturgicznych Polskiej Prowincji, na które od lat czekamy.

Po piąte, Konferencja Episkopatu Polski zatwierdziła tekst Litanii loretańskiej oraz ujednoliciła niektóre z dobrze znanych i często używanych modlitw. Intencją tych, którzy prosili o takie zatwierdzenie, była próba utrzymania jednomyślności we wspólnej modlitwie, tak, by wierni uczęszczający do naszych kościołów mogli swobodnie przemieszczać się między nimi.

Po szóste, 5 października 2020 roku Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów uznała św. Jana Pawła II za patrona województwa małopolskiego. Z liturgicznego punktu widzenia oznacza to, że dzień jego wspomnienia (22 października) w niektórych z naszych kościołów obchodzony będzie w randze uroczystości. Również jako uroczystość – na wniosek sióstr i zgodnie z postanowieniem Prowincjała – mniszki z Radoń będą celebrować Najświętszą Matkę Różańcową (7 października) w swojej kaplicy w randze uroczystości.

Tak jak w ubiegłych wydaniach, Dominikański kalendarz liturgiczny został wyposażony w teksty, których brak w polskich wydaniach ksiąg liturgicznych. Zachęcam do pobierania i samodzielnego drukowania przygotowanych formularzy, pamiętając jednak, że Kalendarz nie jest księgą liturgiczną. Przed każdym z okresów liturgicznych umieszczone zostały komentarze, by służyły pomocą w przygotowywaniu liturgii, dodano także „ogłoszenie świąt” (Annuntiatio Festorum) na uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia) oraz zatwierdzone teksty na Wigilię Zesłania Ducha Świętego, organizowaną przy wielu naszych klasztorach. Zaznaczone zostały również niektóre z „okrągłych” jubileuszy (święceń i profesji), by nie zapomnieć o modlitwie za siebie nawzajem.

Na koniec niech mi wolno będzie podziękować wszystkim zaangażowanym w powstanie Kalendarza: Piotrowi A. Górskiemu z Warszawy, Joannie Grabarskiej z Gdańska, Michałowi Wsiołkowskiemu (koordynatorowi projektu) i br. Mikołajowi Walczakowi z Krakowa oraz całemu zespołowi Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego. Wydanie tak pięknego i funkcjonalnego kalendarza, bez tej szerokiej współpracy, po prostu nie byłoby możliwe.

Niech zatem Dominikański kalendarz liturgiczny na 2021 rok służy zbudowaniu wszystkich!

Dominik Jurczak OP
prowincjalny promotor liturgii
(fragmenty wstępu)

Wstęp na 2020

Drodzy Bracia i Siostry,

Z radością oddaję do Waszych rąk wydanie Dominikańskiego kalendarza liturgicznego na 2020 rok. Cieszę się, że ubiegłoroczna edycja – odświeżona i poszerzona – spotkała się z tak życzliwym przyjęciem. Dla mnie, jako promotora liturgii w Polskiej Prowincji, to wyraźny sygnał, że Dominikański kalendarz liturgiczny wpisuje się w potrzeby Rodziny Dominikańskiej, że wspomaga jej modlitewną jedność, stając się pomocą i przewodnikiem po celebracjach. Tegoroczne wydanie zostało przygotowane w podobnej optyce, za co podziękowania należą się sporej grupie osób: zaczynając od Joanny Grabarskiej i Piotra A. Górskiego, przez br. Mikołaja Walczaka z Krakowa, a skończywszy na zespole Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego. Bez tej szerokiej współpracy i zaangażowania wydanie tak pięknego i funkcjonalnego Kalendarza po prostu nie byłoby możliwe.

W ubiegłorocznym wstępie starałem się zwrócić uwagę na specyfikę dominikańskich celebracji, w szczególności na problematykę klasztornych kalendarzy oraz sposobu ich przygotowania, co zazwyczaj budziło i budzi sporo emocji. Jako że nadal napływają do mnie pytania w tej kwestii, odsyłam do zamieszczonych tam wskazówek; a w razie niejasności służę pomocą.

W tym roku chciałbym rozpocząć od kilku „nowości liturgicznych”, których – jak się okazuje – wcale nie tak mało.

Po pierwsze, od kilku miesięcy mamy nowy kalendarz Zakonu, zatwierdzony przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów oraz promulgowany przez generała Zakonu. W praktyce oznacza to kilka zmian, jak, między innymi, obniżenie rangi celebracji św. Alberta Wielkiego (15 listopada) ze święta do wspomnienia, czy reorganizację wspomnień świętych dominikańskich, by rzeczywiście w całym Zakonie odpowiadały kryterium powszechności oraz pokrywały się z datami narzuconymi przez kalendarz rzymski. Niektóre ze wspomnień, które dotychczas funkcjonowały jako obowiązkowe, stały się celebracjami ad libitum.

W konsekwencji nieznacznym modyfikacjom ulec musiał kalendarz Polskiej Prowincji, także dlatego, że od ostatniej edycji mamy dwa nowe dominikańskie domy: Jamna i Lednica. Warto jednocześnie zaznaczyć, że tak uaktualniony kalendarz Prowincji otwiera drogę do zakończenia prac nad lekcjonarzem i mszałem dominikańskim, o tłumaczenie i zatwierdzenie którego upominają się ostatnie kapituły prowincjalne. Nie jest to droga prosta, a zaktualizowany kalendarz Prowincji to krok konieczny.

Oczywiście nie sposób w tym miejscu przemilczeć kilku zmian wprowadzonych przez papieża Franciszka. Mniej istotnymi są wspomnienia ad libitum dodane do kalendarza rzymskiego: św. Pawła VI, papieża (w Kościele powszechnym przypada 29 maja, w diecezjach polskich 27 maja) oraz Najświętszej Maryi Panny Loretańskiej (10 grudnia). Większe znaczenie ma motu proprio Aperuit illis, w którym papież ustanowił trzecią niedzielę okresu zwykłego niedzielą Słowa Bożego. W 2020 roku przypadnie ona 26 stycznia. Z założenia ma być ona poświęcona celebracji, refleksji oraz krzewieniu Słowa Bożego w Kościele, podkreślając jego ekumeniczny wymiar. Zapraszam do lektury całego dokumentu (link można znaleźć przy dniu 26 stycznia). Przy okazji zachęcam nie tyle do aktywizmu liturgicznego, mającego dać upust kreatywności liturgicznej, zwłaszcza podczas mszy świętej, ile do tego, by przyjąć odmienną optykę, by zastanowić się, jak rzeczywiście wesprzeć celebrację eucharystyczną bez niepotrzebnego jej deformowania. Dobrym rozwiązaniem mogą być grupy dzielenia Słowem przed niedzielną Eucharystią, na wzór lectio divina, także wewnątrz dominikańskich wspólnot jako forma przygotowania do homilii, czy umieszczenie księgi Pisma Świętego w wejściu do kościoła, tak by służyło wszystkim poza samą celebracją. Podobnych rozwiązań, wspierających krzewienie Słowa Bożego, można sobie wyobrazić więcej.

Skoro o Słowie Bożym mowa, warto zwrócić uwagę, że w tegorocznej edycji Dominikańskiego kalendarza liturgicznego odnośniki do czytań (tzw. sigla) podano według nowych wydań lekcjonarza: tomy I-V wydanie z 2015 roku, tom VI z 2019 roku. Ma to swoje znaczenie, bowiem w niektórych celebracjach zmienione zostały całe czytania; starsze wydania lekcjonarza, zostawiając na boku kwestię tłumaczeń, nie są do końca aktualne.

Tak jak ubiegłym razem Dominikański kalendarz liturgiczny wyposażony został w teksty, których brakuje w polskich wydaniach ksiąg liturgicznych, bo, na przykład, zostały zatwierdzone po ich publikacji. Zachęcam do pobierania i samodzielnego wydrukowania odpowiednio przygotowanych formularzy; przypomnę, że sam Kalendarz nie jest księgą liturgiczną. Przed każdym z okresów liturgicznych umieszczone zostały komentarze, by służyły pomocą w przygotowywaniu liturgii, dodano także „ogłoszenie świąt” (Annuntiatio Festorum) na uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia) oraz zatwierdzone teksty na Wigilię Zesłania Ducha Świętego, organizowanej przy wielu naszych klasztorach. Zaznaczone zostały również niektóre z „okrągłych” jubileuszy (święceń i profesji), by nie zapomnieć o modlitwie za siebie nawzajem.

Niech zatem kolejna odsłona Dominikańskiego kalendarza liturgicznego służy nam wszystkim!

Dominik Jurczak OP
prowincjalny promotor liturgii
(fragmenty wstępu)

Wstęp na 2019

„Dominikański kalendarz liturgiczny” na 2019 rok w niektórych miejscach nazywany jest przewodnikiem. W rzeczy samej, takie jest zadanie naszego Kalendarza: ma służyć pomocą tym, którzy – mniej lub bardziej – związani są z Zakonem Kaznodziejskim oraz z jego liturgią. Oznacza to, że nie jest to „książka” jedynie dla braci, mniszek czy świeckich dominikanów, co oczywiste i naturalne; ma on stanowić i de facto stanowi punkt odniesienia dla całej bogatej Rodziny Dominikańskiej związanej z Zakonem Kaznodziejskim, by wspomnieć w tym miejscu jedynie o zgromadzeniach sióstr dominikanek lub niemałej grupie anonimowych osób, chcących pozostawać w jedności z Polską Prowincją. To ogromny dar i moc płynąca ze wspólnej i jednomyślnej modlitwy, która przez osiem wieków charakteryzowała dominikańską liturgię.

„Dominikański kalendarz liturgiczny” na 2019 rok został przygotowany w oparciu o te same kryteria, co we wcześniejszych latach: ma on być wyrazem liturgicznej jedności naszej Prowincji, uwzględniając także wszystkich, którzy przyznają się do łączności modlitewnej z nami. Dlatego w tegorocznym wydaniu kalendarza znalazły się celebracje własne sióstr dominikanek, które odwołują się i korzystają z naszych rozwiązań. Niekwestionowaną różnicą w stosunku do wcześniejszych lat jest mniejsza ilość wspomnień obowiązkowych wynikających z nowej wersji „Kalendarza liturgicznego Prowincji Polskiej”, przyjętego przez Radę Prowincji 30 października 2018 roku ad experimentum. Po ponad 30 latach od zatwierdzenia „Kalendarza liturgicznego Prowincji Polskiej” (5 sierpnia 1987 roku) konieczna była rewizja, biorąca pod uwagę m.in. zmiany w „Kalendarzu liturgicznym całego Zakonu Kaznodziejskiego” czy modyfikacje strukturalne Prowincji (nowe klasztory, restrukturyzacja Zakonu itd.). W konsekwencji, zmniejszyła się liczba wspomnień obowiązkowych, jednak – dokładnie tak jak to było dotychczas – każdy klasztor ma możliwość celebrowania wspomnień dowolnych. Decyzja dotycząca tego, czy celebrować, czy nie, pozostaje w kompetencji przeora (liturgisty) danego klasztoru. Należy jednak uważać, by nie doprowadzić do sytuacji, gdy nasze liturgie będą nieustannym wspominaniem świętych i błogosławionych, zwłaszcza w okresach szczególnych jak Adwent czy Wielki Post.

W tegorocznym wydaniu „Dominikańskiego kalendarza liturgicznego” zreorganizowana została część wstępna, zostały dodane komentarze przed każdym z okresów liturgicznych, by służyły pomocą w przygotowywaniu liturgii oraz „ogłoszenie świąt” (Annuntiatio Festorum) do wykorzystania przy okazji uroczystości Objawienia Pańskiego (6 stycznia). W samym kalendarzu umieszczone zostały niektóre z „okrągłych” jubileuszy (święceń czy profesji), by nie zapomnieć o modlitwie za siebie nawzajem. Na samym końcu znaleźć można pieśni, skomponowane na „Rok pokory”, w ramach przygotowania do Jubileuszu 800-lecia erygowania naszej Prowincji.

Na koniec, niech mi będzie wolno wyrazić radość z faktu, że tegoroczny „Dominikański kalendarz liturgiczny” zrealizowany został w ramach Dominikańskiego Ośrodka Liturgicznego, który po ostatniej Kapitule Prowincjalnej stał się w pełni jedną z instytucji Prowincji.

Dominik Jurczak OP
prowincjalny promotor liturgii
(fragmenty wstępu)